In tien jaar tijd is de leegstand in onze regio naar een gemiddelde van 10% gestegen. Dat zeggen de leegstandscijfers van Locatus. In 15 Oost-Vlaamse gemeenten gingen de cijfers zelfs maal drie sinds 2009. En in 12 steden en gemeenten bedraagt het leegstands-percentage meer dan 10%. Een duidelijk signaal dat er actie ondernomen moet worden om de Oost-Vlaamse steden en gemeenten te redden van de verschraling en de kernen opnieuw levendig en aantrekkelijk te maken. Wie de leegstandscijfers onder de loep neemt, wordt er niet vrolijk van. Sinds 2009 gaan de cijfers in stijgende lijn. In alle steden en gemeenten, behalve in Kruibeke en Sint-Lievens-Houtem, is de leegstand gestegen. Geen verrassing in tijden van e-commerce en baanwinkels, maar een weldoordacht beleid om de kernen anders te gaan invullen dringt zich op. UNIZO pleit dan ook stellig voor een herbestemmingsbeleid met een focus op kernversterking.
Als we er de cijfers eens bijhalen zien we dat in de stad Ninove in 2009 een leegstandspercentage was van 3,20 %, dat is nu 10 jaar later verdrievoudigt naar 9,70 %. Ook in Aalst zien we dezelfde fenomenen, in 2009 was 4,10 % leegstand te bespeuren, nu 10 jaar later is dat al 11,60 %. Ook in Geraardsbergen van hetzelfde laken een broek. Tien jaar terug was de leegstand nog beperkt tot 4,60 %, nu in 2019 is dat al 9,90 %, een evolutie van 215,22 %.
In geen enkele stad of gemeente met meer dan 20 000 inwoners is de leegstand gedaald, maar er zijn gelukkig plaatsen waar de leegstand niét spectaculair steeg afgelopen jaar. Ronse en Sint-Niklaas kampen al lang met een leegstandproblematiek, maar de inspanningen van afgelopen jaren zorgen ervoor dat de leegstand niet in die mate gestegen is, zoals dat het geval is in Denderleeuw, Ninove of Aalst. Toch doen we het in Oost-Vlaanderen niet slecht in vergelijking met de andere provincies. Met 8,7% van de winkelruimtes die leegstaat, scoort Oost-Vlaanderen zelfs als één van de beste. Al is dat relatief gezien de slechte cijfers. Wat de winkelvloeroppervlakte betreft zien we een grote groei: die ging van 3 000 000 m² in 2009 naar 3 240 0000 in 2019. Helaas blijft 350 000 m² van die winkelvloeroppervlakte onbenut. We kunnen dus concluderen dat het creëren van nieuwe winkelruimte bijdraagt tot de stijging van de leegstand.
De cijfers tonen aan dat alle leegstaande oppervlaktes onmogelijk met enkel en alleen detailhandel ingevuld kunnen worden. UNIZO pleit daarom voor: Bedrijvige kernen, waar er een mix van activiteiten is (vrije beroepen, diensten, maakbedrijven, horeca, wooneenheden, …) Zo kunnen we de kernen terug levendig en aantrekkelijk maken. Daarvoor is een aanpassing van de stedenbouwkundige voorschriften nodig, om alle vormen van bedrijvigheid in binnensteden te incorporeren. Een uitbreiding dus van ‘kernwinkelgebied’ naar ‘kerngebied’. Verweving van functies is de toekomst om de stads- en dorpskernen levendig te houden. Stimulerende maatregelen om de leegstand tegen te gaan, die ook van toepassing zijn op andere economische functies dan detailhandel.
Werk maken van het eigen DNA van de stad of gemeente.
Wat zijn de sterktes van een gemeente, hoe kan de beleving verhoogd worden en hoe kunnen inwoners én bezoekers de bedrijvige kern het best bereiken? Over al die zaken moeten steden en gemeenten een duidelijke visie ontwikkelen, die kan bijdragen tot een bruisende kern waar het fijn vertoeven is en elk pand een invulling krijgt. Jos Vermeiren, directeur UNIZO Oost-Vlaanderen: “We kunnen er niet onderuit dat het retaillandschap enorm veranderd is in die tien jaar. E-commerce en baanwinkels hebben zonder meer een grote invloed gehad op de toenemende leegstand. Maar laat dat geen uitvlucht zijn om de kernen te laten doodbloeden. Samen met steden en gemeenten werken we graag aan een beleid om de kernen te revitaliseren. Er moet ingezet worden op beleving en elke stad of gemeente moet werken aan haar eigenheid. Daarnaast moet er werk gemaakt worden van de herbestemming van leegstaande panden. Alleen zo kunnen we de leegstand een halt toeroepen en de kernen opnieuw doen opleven.”
